Jesienią i wiosną wiele objawów nakłada się na siebie: katar, kichanie, kaszel, łzawienie oczu. Mimo podobieństw przeziębienie i alergia różnią się mechanizmem, czasem trwania, „charakterem” objawów i sposobem leczenia. Ten przewodnik pomoże szybko rozpoznać, z czym masz do czynienia, i podpowie bezpieczne kroki.
Skąd to się bierze
Przeziębienie wywołują wirusy dróg oddechowych. Zwykle zaczyna się powoli i trwa 7–10 dni. Jest zakaźne, łatwo „wyniesiesz” je z przedszkola, biura, komunikacji.
Alergia wziewna to reakcja układu odpornościowego na alergeny (roztocza, pyłki, sierść). Objawy mogą trwać tygodniami lub miesiącami, często nawracają w tych samych warunkach i nie są zakaźne.
Jak „czyta się” objawy w praktyce
Przeziębienie częściej daje zmęczenie, uczucie „rozbicia”, lekką gorączkę lub stan podgorączkowy, ból gardła na początku i gęstniejący z czasem katar: początkowo wodnisty, po 2–3 dniach zawiesisty. Kichanie bywa, ale nie jest dominujące. Oczy są podrażnione raczej od łzawienia niż świądu. Kaszel zaczyna się suchy, potem wilgotnieje. Objawy zwykle znikają po tygodniu.
Alergia ma „czysty”, wodnisty katar jak z kranu, wielokrotne serie kichnięć i bardzo charakterystyczny świąd: nosa, podniebienia, oczu (czasem pieczenie i obrzęk spojówek). Brak gorączki i ogólnego „rozbicia”. Objawy nasilają się w kontakcie z alergenem: po sprzątaniu, przy starych dywanach, rano w sezonie pylenia lub przy zmianie pościeli. Ustępują po podaniu leku przeciwalergicznego.
Szybki test domowy „trzy pytania”
-
Czy swędzi? Intensywny świąd nosa/oczu to niemal odcisk palca alergii.
-
Czy jest gorączka i ból mięśni? Bardziej pasuje do infekcji wirusowej.
-
Czy objawy pojawiają się w tych samych okolicznościach i znikają po antyhistaminie? To typowe dla alergii.
Kolor wydzieliny – obalamy mit
Żółta lub zielonkawa wydzielina nie oznacza automatycznie bakterii i antybiotyku. W przeziębieniu kolor potrafi się zmieniać wraz z gęstością śluzu i stanem zapalnym. O antybiotyku decydują objawy ogólne, czas trwania i badanie lekarskie, nie sam kolor.
Czas trwania i nawracanie
Przeziębienie: 3–5 dni narastania, łącznie do 10 dni i koniec.
Alergia: utrzymuje się tak długo, jak trwa ekspozycja na alergen (sezon pylenia, kurz w sypialni), bywa całoroczna.
Kaszel i gardło
W przeziębieniu ból gardła dominuje na starcie, potem schodzi niżej na oskrzela, pojawia się kaszel. W alergii gardło zwykle „drapie”, ale nie boli prawdziwie; kaszel jest suchy, napadowy, często od spływania wodnistej wydzieliny po tylnej ścianie gardła i nasila się w pozycji leżącej.
Dzieci i ciąża – kilka różnic praktycznych
U dzieci alergia częściej objawia się przewlekłym, wodnistym katarem, oddychaniem przez usta, „alergicznymi podkówkami” pod oczami i stale otwartymi ustami. W ciąży preferujemy leczenie niefarmakologiczne i bezpieczne leki miejscowe – diagnozę i terapię prowadzi lekarz.
Co robić od razu – bezpieczne kroki
Niezależnie od przyczyny przyda się nawilżanie powietrza, płukanie nosa roztworami soli i picie ciepłych płynów. W przeziębieniu stawiaj na odpoczynek, leki objawowe (paracetamol/ibuprofen, pastylki łagodzące, miód do herbaty jeśli możesz). W alergii kluczowe jest ograniczenie ekspozycji: częstsze pranie pościeli w 60°C, pokrowce antyroztoczowe, wymiana filtrów, wietrzenie, prysznic po powrocie z zewnątrz w sezonie pylenia. Doraźnie pomagają doustne antyhistaminy II generacji i/lub donosowe steroidy — w razie wątpliwości potwierdź telefonicznie u lekarza, zwłaszcza jeśli masz choroby towarzyszące.
Kiedy do lekarza i jakie badania mają sens
Jeśli objawy przeziębienia trwają >10 dni, pojawia się utrzymująca gorączka >38,5°C, duszność, ból ucha, ropny wyciek z nosa z nasilonym bólem twarzy lub pogorszenie po wstępnej poprawie — potrzebna jest wizyta. W kierunku alergii warto rozważyć testy skórne punktowe lub oznaczenie swoistych IgE z krwi oraz ocenę nosogardła (czasem laryngolog). Przy całorocznym „katarze jak woda” dobrze wykluczyć przerost migdałka u dzieci i niealergiczną nadreaktywność nosa.
A co z grypą i COVID-19?
Grypa zwykle uderza nagle: wysoka gorączka, silne bóle mięśni, „ścięcie z nóg”. COVID-19 bywa różny, ale częściej daje utratę węchu/smaku, kaszel, osłabienie; szybki test antygenowy porządkuje sytuację. Alergia rzadko powoduje gorączkę i ból mięśni.
Leczenie długoterminowe alergii
Jeśli diagnoza się potwierdzi, poza unikaniem alergenów i farmakoterapią miejscową warto omówić z alergologiem immunoterapię swoistą (odczulanie) — jedyna metoda modyfikująca przebieg choroby, szczególnie w alergii na roztocza i pyłki, z potencjałem ograniczenia przyszłego rozwoju astmy.
Świąd, wodnisty katar w „powtarzalnych” sytuacjach i brak gorączki wskazują na alergię. Rozbicie, ból gardła, stan podgorączkowy i katar gęstniejący z czasem — na przeziębienie. Leczenie alergii opiera się na ograniczeniu ekspozycji i lekach przeciwzapalnych/antyhistaminowych, przeziębienia — na odpoczynku i łagodzeniu objawów. Jeśli objawy są nietypowe, przewlekłe lub ciężkie, nie zwlekaj z konsultacją — to najszybsza droga do ulgi i właściwej terapii.
